Cipronex® - ulotka, cena, sposób stosowania i przeciwwskazania leku

Cipronex® (cyprofloksacyna, roztwór do infuzji) – wskazania, dawkowanie, ważne informacje dotyczące stosowania

Cipronex® to lek przeciwbakteryjny z grupy fluorochinolonów, zawierający substancję czynną cyprofloksacynę. Stosowany jest w postaci wlewów dożylnych u dorosłych, dzieci i młodzieży w ciężkich i powikłanych zakażeniach bakteryjnych, w tym w sytuacjach wymagających szybkiego działania ogólnoustrojowego.

Poniższe informacje opierają się na danych z oficjalnej Charakterystyki Produktu Leczniczego (ChPL) i mają charakter wyłącznie informacyjny. O przepisywaniu i doborze dawki leku Cipronex® decyduje wyłącznie lekarz.

Kiedy stosuje się Cipronex®

Wskazania u dorosłych

Preparat jest wskazany w leczeniu zakażeń bakteryjnych wywołanych przez drobnoustroje wrażliwe na cyprofloksacynę. Przed rozpoczęciem terapii należy uwzględnić lokalne dane dotyczące oporności.

Zakażenia dróg oddechowych

• Zakażenia dolnych dróg oddechowych wywołane przez bakterie Gram-ujemne: – zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), jeśli zastosowanie innych zalecanych antybiotyków uznano za niecelowe;
• Zakażenia płucno-oskrzelowe w przebiegu mukowiscydozy lub rozstrzeni oskrzeli;
• Pozaszpitalne zapalenie płuc (w przypadku odpowiedniej wrażliwości drobnoustroju).

Zakażenia laryngologiczne (LOR)

• Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego;
• Zaostrzenie przewlekłego zapalenia zatok przynosowych, szczególnie wywołanego przez bakterie Gram-ujemne;
• Złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego.

Zakażenia układu moczowego i narządów płciowych

• Niepowikłane ostre zapalenie pęcherza moczowego (tylko jeśli zastosowanie innych zwykle zalecanych antybiotyków jest niecelowe);
• Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek;
• Powikłane zakażenia dróg moczowych;
• Bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego;
• Zapalenie najądrza i jąder, w tym wywołane przez wrażliwe szczepy Neisseria gonorrhoeae;
• Zapalenia narządów miednicy mniejszej, w tym wywołane przez Neisseria gonorrhoeae.

Przy podejrzeniu rzeżączki niezwykle istotne jest uwzględnienie lokalnych danych dotyczących oporności na cyprofloksacynę oraz laboratoryjne potwierdzenie wrażliwości.

Zakażenia przewodu pokarmowego i jamy brzusznej

• Zakażenia przewodu pokarmowego (w tym biegunka podróżnych);
• Zakażenia w obrębie jamy brzusznej, szczególnie wywołane przez florę Gram-ujemną.

Inne zakażenia

• Zakażenia skóry i tkanek miękkich wywołane przez bakterie Gram-ujemne;
• Zakażenia kości i stawów;
• Zakażenia u pacjentów z neutropenią i gorączką prawdopodobnie pochodzenia bakteryjnego (w skojarzeniu z innymi antybiotykami);
• Płucna postać wąglika (profilaktyka poekspozycyjna i leczenie).

Wskazania u dzieci i młodzieży

Stosowanie u dzieci jest prowadzone wyłącznie przez lekarzy doświadczonych w leczeniu mukowiscydozy i/lub ciężkich zakażeń u dzieci, ściśle według oficjalnych zaleceń.

• Zakażenia płucno-oskrzelowe wywołane przez Pseudomonas aeruginosa u pacjentów z mukowiscydozą;
• Powikłane zakażenia dróg moczowych i odmiedniczkowe zapalenie nerek;
• Płucna postać wąglika (profilaktyka poekspozycyjna i leczenie);
• Inne ciężkie zakażenia, gdy brak jest alternatyw lub leczenie standardowe jest nieskuteczne, przy obecnym uzasadnieniu mikrobiologicznym.

Jak podaje się i dawkuje Cipronex®

Dawka zależy od:

• rodzaju i ciężkości zakażenia;
• lokalizacji ogniska zakażenia;
• wrażliwości drobnoustroju;
• klirensu kreatyniny i czynności nerek;
• masy ciała (u dzieci i młodzieży).

W ciężkich zakażeniach leczenie rozpoczyna się od podawania dożylnego, a po uzyskaniu poprawy klinicznej można przejść na postać doustną (tabletki/zawiesina).

Zalecane dawki dla dorosłych (wlew dożylny)

Zakażenie	Dawka	Czas trwania
Zakażenia dolnych dróg oddechowych	400 mg 2–3 razy/dobę	7–14 dni
Zaostrzenie przewlekłego zapalenia zatok	400 mg 2–3 razy/dobę	7–14 dni
Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego	400 mg 2–3 razy/dobę	7–14 dni
Złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego	400 mg 3 razy/dobę	28 dni – do 3 miesięcy
Odmiedniczkowe zapalenie nerek (powikłane/niepowikłane)	400 mg 2–3 razy/dobę	7–21 dni, dłużej w przypadku ropni
Ostre zapalenie gruczołu krokowego	400 mg 2–3 razy/dobę	2–4 tygodnie
Zapalenie najądrza, jąder, zapalenie narządów miednicy mniejszej	400 mg 2–3 razy/dobę	≥14 dni
Bakteryjna biegunka (biegunka podróżnych)	400 mg 2 razy/dobę	1 dzień (empirycznie)
Biegunka wywołana przez Shigella dysenteriae typ 1	400 mg 2 razy/dobę	5 dni
Cholera (V. cholerae)	400 mg 2 razy/dobę	3 dni
Dur brzuszny	400 mg 2 razy/dobę	7 dni
Zakażenia jamy brzusznej (Gram−)	400 mg 2–3 razy/dobę	5–14 dni
Zakażenia skóry i tkanek miękkich (Gram−)	400 mg 2–3 razy/dobę	7–14 dni
Zakażenia kości i stawów	400 mg 2–3 razy/dobę	do 3 miesięcy
Neutropenia z gorączką (w skojarzeniu)	do 400 mg 3 razy/dobę	przez cały okres neutropenii
Płucna postać wąglika (dożylnie)	400 mg 2 razy/dobę	60 dni od potwierdzonego kontaktu

Dawkowanie u dzieci i młodzieży (wlew dożylny)

Zakażenie	Dawka	Maksymalna dawka jednorazowa	Czas trwania
Zakażenia płucno-oskrzelowe w mukowiscydozie (P. aeruginosa)	10 mg/kg 3 razy/dobę	400 mg	10–14 dni
Powikłane ZUM, odmiedniczkowe zapalenie nerek	6–10 mg/kg 3 razy/dobę	400 mg	10–21 dni
Płucna postać wąglika (dożylnie)	10 mg/kg 2 razy/dobę	400 mg	60 dni od kontaktu
Inne ciężkie zakażenia	10 mg/kg 3 razy/dobę	400 mg	zgodnie z decyzją lekarza

Modyfikacja dawki w zaburzeniach czynności nerek

Zalecane schematy u dorosłych:

• ClCr > 60 ml/min/1,73 m², kreatynina < 124 µmol/l – dawki standardowe;
• ClCr 30–60 ml/min/1,73 m², kreatynina 124–168 µmol/l – 200–400 mg co 12 godzin;
• ClCr < 30 ml/min/1,73 m², kreatynina >= 169 µmol/l – 200–400 mg co 24 godziny;
• Hemodializa – 200–400 mg co 24 godziny po zakończeniu dializy;
• Dializa otrzewnowa – 200–400 mg co 24 godziny.

Nie ma konieczności modyfikacji dawki w zaburzeniach czynności wątroby. Schemat dawkowania u dzieci z niewydolnością nerek/wątroby nie został określony.

Specyfika podawania dożylnego

• Preparat podaje się wyłącznie w postaci wlewu dożylnego;
• Dorośli: 400 mg/200 ml – czas infuzji 60 minut; 200 mg/100 ml – 30 minut;
• Dzieci: zalecany czas trwania infuzji – 60 minut;
• Powolny wlew do dużej żyły zmniejsza ryzyko podrażnienia ściany naczynia i dyskomfortu;
• Roztwór można podawać nierozcieńczony lub mieszać z kompatybilnymi roztworami infuzyjnymi (patrz ChPL).

Przeciwwskazania do stosowania Cipronex®

• Nadwrażliwość na cyprofloksacynę, inne chinolony lub którąkolwiek substancję pomocniczą;
• Jednoczesne stosowanie tyzanidyny (ryzyko ciężkiej hipotensji i silnego działania sedacyjnego);
• Okres karmienia piersią (ryzyko uszkodzenia chrząstki u dziecka).

Szczególne ostrzeżenia i środki ostrożności

Cipronex® jest silnym antybiotykiem z grupy fluorochinolonów. Jego zastosowanie wymaga oceny stosunku korzyści do ryzyka, zwłaszcza w przypadku długotrwałego leczenia.

Kiedy należy unikać lub ograniczać stosowanie

• Pacjenci, u których wcześniej podczas leczenia chinolonami/fluorochinolonami występowały ciężkie działania niepożądane: lek stosuje się wyłącznie przy braku alternatywy;
• Ciężkie zakażenia potencjalnie wywołane przez florę Gram-dodatnią lub beztlenowce – konieczna jest terapia skojarzona z innymi antybiotykami;
• Zakażenia dróg oddechowych wywołane przez paciorkowce – cyprofloksacyna jest mało skuteczna i nie jest zalecana;
• Podejrzenie szczepów Neisseria gonorrhoeae opornych na fluorochinolony – konieczne leczenie skojarzone i laboratoryjne potwierdzenie wrażliwości.

Ryzyko ciężkich, czasem długotrwałych działań niepożądanych

• Opisywano bardzo rzadkie, ale możliwe długotrwałe (miesiące–lata), powodujące niepełnosprawność i potencjalnie nieodwracalne reakcje: ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, nerwowego, psychicznego oraz narządów zmysłów;
• Przy pierwszych objawach ciężkich działań niepożądanych (ból ścięgien, osłabienie, neuropatia, zaburzenia psychiczne i inne) lek należy natychmiast odstawić i skontaktować się z lekarzem.

Uszkodzenie ścięgien i układ mięśniowo-szkieletowy

• Może wystąpić zapalenie ścięgien i zerwanie ścięgien (najczęściej ścięgna Achillesa), czasem obustronne, już w ciągu pierwszych 48 godzin terapii, a nawet kilka miesięcy po jej zakończeniu;
• Zwiększone ryzyko: osoby w podeszłym wieku, pacjenci z niewydolnością nerek, po przeszczepach, leczeni kortykosteroidami (należy unikać jednoczesnego stosowania z GKS);
• W przypadku bólu, obrzęku lub zapalenia w okolicy ścięgien – leczenie należy przerwać, unieruchomić kończynę i zastosować inny antybiotyk.

U dzieci cyprofloksacyna może powodować artropatię (uszkodzenie stawów); decyzja o zastosowaniu leku jest podejmowana wyłącznie po ocenie ryzyka.

Układ nerwowy i psychika

• Ryzyko drgawek i obniżenia progu drgawkowego, opisywano przypadki stanu padaczkowego;
• Możliwe reakcje psychiczne: od niepokoju i nietypowych snów po depresję, psychozę, myśli i zachowania samobójcze;
• W przypadku wystąpienia drgawek lub ciężkich objawów psychicznych leczenie należy natychmiast przerwać.

Polineuropatia

• Może rozwinąć się polineuropatia czuciowa lub czuciowo-ruchowa (ból, pieczenie, mrowienie, drętwienie, osłabienie);
• Przy pierwszych objawach neuropatii konieczne jest odstawienie cyprofloksacyny w celu zminimalizowania ryzyka zmian nieodwracalnych.

Ryzyko sercowo-naczyniowe

• Fluorochinolony mogą wydłużać odstęp QT i wywoływać komorowe zaburzenia rytmu (torsade de pointes);
• Zachować ostrożność u pacjentów: – z wrodzonym wydłużeniem odstępu QT; – przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwarytmicznych klasy IA i III, trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, makrolidów, leków przeciwpsychotycznych; – z zaburzeniami gospodarki elektrolitowej (hipokaliemia, hipomagnezemia); – z niewydolnością serca, bradykardią, po przebytym zawale;
• Opisano zwiększone ryzyko tętniaka i rozwarstwienia aorty u osób starszych, z predyspozycją genetyczną (zespół Marfana, postać naczyniowa zespołu Ehlersa-Danlosa), zapaleniem naczyń, ciężkim nadciśnieniem, miażdżycą – fluorochinolony stosuje się wyłącznie po dokładnej ocenie ryzyka.

Zaburzenia metaboliczne

• Może wystąpić hipo- i hiperglikemia, w tym śpiączka hipoglikemiczna – szczególnie u chorych na cukrzycę stosujących insulinę lub doustne leki hipoglikemizujące;
• U pacjentów z cukrzycą konieczna jest ścisła kontrola glikemii.

Nerki, wątroba i przewód pokarmowy

• Ryzyko krystalurii – konieczne jest odpowiednie nawodnienie i unikanie nadmiernego alkalizowania moczu;
• W niewydolności nerek obowiązuje modyfikacja dawki;
• Opisywano przypadki martwicy wątroby i zagrażającej życiu niewydolności wątroby: przy utracie apetytu, żółtaczce, ciemnym zabarwieniu moczu, świądzie, bólu brzucha lek należy odstawić;
• Ciężka lub przedłużająca się biegunka w trakcie lub po leczeniu może świadczyć o rzekomobłoniastym zapaleniu jelita grubego (możliwy skutek śmiertelny): wymaga natychmiastowego odstawienia cyprofloksacyny i zastosowania leczenia przyczynowego, przeciwwskazane są leki hamujące perystaltykę.

Nadwrażliwość na światło i wzrok

• Cyprofloksacyna może powodować nadwrażliwość na światło – w trakcie leczenia należy unikać intensywnego nasłonecznienia i promieniowania UV;
• W razie zaburzeń widzenia lub dolegliwości okulistycznych konieczna jest konsultacja okulistyczna.

Zawartość sodu

Preparat zawiera znaczną ilość sodu:

• 3,54 mg (0,15 mmol) sodu w 1 ml roztworu;
• 50 ml – 177 mg sodu (8,9% maksymalnego zalecanego przez WHO spożycia 2 g/dobę dla dorosłych);
• 100 ml – 354 mg sodu (17,7%);
• 200 ml – 708 mg sodu (35,4%);
• Dawka dobowa 600 ml (1200 mg cyprofloksacyny) – około 106% maksymalnego zalecanego przez WHO dobowego spożycia sodu.

Preparat uznaje się za wysokosodowy, co ma istotne znaczenie przy długotrwałym leczeniu (powyżej 1 miesiąca) oraz u pacjentów na diecie z ograniczeniem soli, z niewydolnością serca, niewydolnością nerek, zespołem nerczycowym.

Interakcje lekowe

Leki nasilające działanie lub zmieniające stężenie Cipronex®

• Probenecyd – zwiększa stężenie cyprofloksacyny w osoczu;
• Metoklopramid – przyspiesza wchłanianie po podaniu doustnym (biodostępność nie ulega zmianie);
• Inhibitory CYP1A2 (fluwoksamina i inne) mogą wpływać na metabolizm leków współstosowanych, metabolizowanych przez ten enzym, przy jednoczesnym stosowaniu z cyprofloksacyną.

Leki, na które wpływa Cipronex®

• Tyzanidyna – jednoczesne stosowanie jest przeciwwskazane (gwałtowne nasilenie działania hipotensyjnego i sedacyjnego);
• Methotreksat – ryzyko zwiększenia jego stężenia i toksyczności, jednoczesne stosowanie nie jest zalecane;
• Teofilina – niebezpieczny wzrost stężenia, ryzyko ciężkich działań niepożądanych, niekiedy o skutku śmiertelnym; konieczny jest monitoring stężeń i dostosowanie dawki;
• Kofeina, pentoksyfilina – możliwy wzrost stężeń w osoczu;
• Fenytoina – możliwe wahania stężenia we krwi, konieczna kontrola;
• Cyklosporyna – przemijające zwiększenie stężenia kreatyniny, wskazana kontrola 2 razy w tygodniu;
• Antagoniści witaminy K (warfaryna, acenokumarol, fenprokumon, fluindion) – możliwe nasilenie działania przeciwzakrzepowego, konieczna częsta kontrola INR;
• Glibenklamid – ryzyko nasilenia działania hipoglikemizującego;
• Duloksetyna, agomelatyna – przy skojarzeniu z cyprofloksacyną (inhibitor CYP1A2) możliwe zwiększenie ekspozycji, konieczna ostrożność;
• Ropinirol – zwiększenie Cmax i AUC (odpowiednio o 60% i 84%), potrzebny monitoring działań niepożądanych i korekta dawki;
• Lidokaina (i.v.) – zmniejszenie klirensu o 22%, możliwe nasilenie działań niepożądanych;
• Klozapina – zwiększenie stężeń o ok. 29–31%, konieczna obserwacja kliniczna i ewentualna korekta dawki;
• Sildenafil – dwukrotny wzrost Cmax i AUC, stosować z uwzględnieniem stosunku korzyści do ryzyka;
• Zolpidem – możliwy wzrost stężenia, jednoczesne stosowanie nie jest zalecane;
• Leki wydłużające odstęp QT (leki przeciwarytmiczne IA/III, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, makrolidy, leki przeciwpsychotyczne) – zwiększone ryzyko arytmii.

Ciąża i karmienie piersią

• Dane dotyczące stosowania u kobiet w ciąży nie wskazują na działanie teratogenne, jednak na podstawie badań na zwierzętach (uszkodzenie chrząstki u młodych osobników) lek nie jest zalecany w ciąży, chyba że korzyść przewyższa ryzyko;
• Cyprofloksacyna przenika do mleka kobiecego; ze względu na ryzyko uszkodzenia chrząstki u dziecka jej stosowanie w okresie laktacji jest przeciwwskazane.

Częste działania niepożądane Cipronex®

Najczęściej obserwuje się:

• nudności;
• biegunkę;
• wymioty;
• przejściowe zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych;
• wysypkę;
• reakcję miejscową w miejscu infuzji (zaczerwienienie, ból, obrzęk).

Przy stosowaniu dożylnym lub sekwencyjnym (i.v → doustnie) częściej występują: wymioty, zwiększenie aktywności aminotransferaz, wysypka, trombocytopenia/trombocytoza, zaburzenia świadomości, halucynacje, zaburzenia słuchu, żółtaczka cholestatyczna, ostra niewydolność nerek, obrzęk.

W przypadku wystąpienia nietypowych objawów w trakcie leczenia Cipronex® należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Mechanizm działania i skład Cipronex®

Jak działa Cipronex®

Cyprofloksacyna jest antybiotykiem z grupy fluorochinolonów o działaniu bakteriobójczym. Hamuje bakteryjne enzymy – gyrazę DNA (topoizomeraza II) oraz topoizomerazę IV, niezbędne do replikacji, transkrypcji, naprawy i rekombinacji DNA bakterii. Prowadzi to do śmierci wrażliwych drobnoustrojów.

Skład preparatu

• 1 pojemnik 50 ml, 100 ml lub 200 ml zawiera odpowiednio 100 mg, 200 mg lub 400 mg cyprofloksacyny w postaci chlorowodorku cyprofloksacyny jednowodnego.

Dobór dawki, drogi podania i czasu trwania leczenia preparatem Cipronex® zawsze powinien być dokonywany przez lekarza z uwzględnieniem indywidualnych cech pacjenta, wyników posiewów i wrażliwości drobnoustroju oraz możliwych zagrożeń i interakcji lekowych.